ਪੈਮਾਨਾ

-


ਜੇ ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਦੋਸਤ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮੁੰਡੇ ਵੱਲ ਵੇਖੇ ਤੱਕ ਨਾ। ਕਿਉਂ? ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੀ ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਦੋਸਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਬੇਝਿਜਕ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਘੁੰਮ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਗਲਤ ਅਰਥ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਹੈ, ਆਪਣਾ ਨਿੱਘ ਹੈ-ਜਿਹੜੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੰਨ ਕੇ ਰੱਖਣ, ਉਹ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੋਲੀ-ਹੋਲੀ ਅੰਦਰੋ-ਅੰਦਰ ਮਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ;ਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿਰਫ ਬੋ ਹੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। 

ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਕੁ ਖੁਲ੍ਹ ਦੇਵੋ ਕਿ ਉਹ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਚਰ ਸਕਣ, ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਾਣ ਸਕਣ। ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਤੇ ਬੰਦਿਸ ਲਾਉਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸੁਭਾਅ, ਵਰਤੋ-ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਜੱਜ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਇਕੋ-ਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੱਕ ਅਤੇ ਇਕੋ-ਜਿਹੀਆਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਅਸੀਂ ਵਸਤਾਂ ਵਾਂਗ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦਾ 'ਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਇਕ ਪੈਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।







-ਸਿਮਰਨ.



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

To the Young Who Want to Die

-
Image
ਬੈਠ। ਲੰਬਾ ਸਾਹ ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਛੱਡ। ਬੰਦੂਕ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਝੀਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੰਨ੍ਹੀ ਫ਼ਰੇਬੀ ਸ਼ੀਸ਼ੀ ‘ਚ ਬੰਦ ਜ਼ਹਿਰ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇੰਤਜ਼ਾਰ: ਹਫ਼ਤੇ ਭਰ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ: ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ : ਤੂੰ ਇਸ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਮਰਨਾ ਹੈ। ਮੌਤ ਇਥੇ ਹੀ ਰਹੇਗੀ, ਤੇਰੇ ਟਾਲ-ਮਟੋਲ ਨੂੰ ਲਾਡ ਲਡਾਏਗੀ। ਮੇਰਾ ਯਕੀਨ ਮੰਨ ਉਹ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੇਗੀ। ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਵਕ਼ਤ ਹੈ। ਉਹ ਕੱਲ ਹੀ ਤੈਨੂੰ ਤਵੱਜੋ ਦੇਣ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗੀ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ। ਮੌਤ ਇੱਧਰ ਹੀ ਹੇਠਾਂ ਗਲੀ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਬੇਹੱਦ ਨਰਮ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਗੁਆਂਢਣ; ਤੇਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਘੜੀ ਸਾਹਮਣਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੈਨੂੰ ਅੱਜ-ਹੁਣ ਹੀ ਮਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰੁਕ- ਘੁੱਟਣ, ਦਰਦ ਤੇ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾਲ ਲੜ। ਇੱਥੇ ਰੁਕ। ਦੇਖ, ਕੱਲ ਕੀ ਖ਼ਬਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਹਰਿਆਲੀ ਤੇਰੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭੁੱਲ ਨਾ, ਹਰਾ ਤੇਰਾ ਰੰਗ ਹੈ। ਤੂੰ ਬਸੰਤ ਹੈ। ਲੇਖਕ Gwendolyn brooks ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘To the Young Who Want to Die’ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ।
Read more

ਇਕ ਰਾਤ ਦਾ ਸੱਚ-ਵਿਲੀਅਮ ਸਰੋਯਾਨ

-
Image
ਉਹ ਦਿਨ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਸੀ- ਨੀਲੀ ਧੁੰਦ, ਬੀਤੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਦਿਨ। ਮੈਂ ਦੁਪਹਿਰ ਭਰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਸੁਣਦਾ ਰਿਹਾ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਚਾਨਣ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਬੈਠਾ-ਬੈਠਾ ਉਸ ਗਾਣੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਂ ਬੱਸ ਵਿਚ ਇਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਪਲ਼ਾਂ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮੁਹੱਬਤ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਸੀ। ਟੋਪੇਕਾ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਬੱਸ ਵਿਚੋਂ ਉਤਰ ਗਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਬੇਵੱਸ ਪੀੜ ਨਾਲ ਮੈਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਅਗਸਤ ਦੀ ਜਵਾਨ ਰਾਤ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਿਊਯਾਰਕ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ। ਅੱਜ ਧੁੰਦ ਦੀ ਇਸ ਸੁੰਨੀ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਬੈਠਾ-ਬੈਠਾ ਇਹੀ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕੋਈ ਇਕ ਰਾਹ ਫੜ੍ਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰ ਦੂਜੇ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ; ਹਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਅਲੱਗ ਰਾਹ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਘੜੀ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਨੌਜਵਾਨ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਰਾਹ ਤੈਅ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ ਪਰ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਣਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਦੀ ਮਿਲਣਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵਾਪਿ...
Read more

ਇਕ ਅਦੁੱਤੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ: ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ

-
Image
ਇਕ ਅਦੁੱਤੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ: ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ  ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕਵੀ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਮੋਢੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਫਿਲਾਸਫੀ ਨਾਲ਼ ਜੋੜਿਆ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਭਾਈ ਜੀ' ਆਖਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਕਵਿਤਾ, ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਾਰਤਕ ਵਿੱਚ ਨਾਵਲ, ਨਾਟਕ ਇਤਿਹਾਸ, ਜੀਵਨੀਆਂ, ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਸਾਖੀਆਂ ਇਤਿਆਦਿ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਦਸੰਬਰ 1872 ਈ: ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਡਾ: ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੀਵਾਨ ਕੌੜਾ ਮੱਲ ਨਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਆਕਤੀ ਸਨ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗਿਆਨੀ ਵੀ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਪੰਡਿਤ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜ਼ 'ਦੀਵਾਨ ਕੌੜਾ ਮੱਲ' ਦੀ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਹੈ। 1748 ਈ: 'ਚ ਮੀਰ ਮੰਨੂੰ (ਮੀਰ ਮੁਅੱਯਨੁਲ ਮੁਲਕ) ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਸੂਬਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਕੌੜਾ ਮ...
Read more